Wspinaczka to sport, w którym bezpieczeństwo odgrywa kluczową rolę. Spotykając osoby, które nie mają bezpośredniego związku ze wspinaniem, łatwo zauważyć, że lina wspinaczkowa jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych atrybutów wspinaczy. Obok uprzęży i ekspresów, to właśnie lina jest pierwszym zakupem, który podejmuje każdy, kto rozpoczyna swoją przygodę ze wspinaniem. Co więcej, lina wspinaczkowa, obok odpowiedniej asekuracji, stanowi najważniejszy element sprzętu wpływający na bezpieczeństwo podczas wspinaczki.
Z tego powodu warto szczególną uwagę zwrócić na stan liny wspinaczkowej oraz regularnie kontrolować jej zużycie. Pamiętaj, że zużyta lina może negatywnie wpłynąć na jakość asekuracji i bezpieczeństwo, co ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza w trudnych warunkach wspinaczkowych. Poniżej dowiesz się, jakie czynniki wpływają na zużycie liny wspinaczkowej i jak dbać o jej kondycję, aby mogła Ci służyć jak najdłużej. Natomiast w innym z naszych artykułów znajdziesz cenne wskazówki, jak wybrać odpowiednią linę wspinaczkową, idealnie dopasowaną do Twoich potrzeb:
Czynniki wpływające na zużycie liny wspinaczkowej
Czynniki wpływające na zużycie liny wspinaczkowej to:
- nieczystości oraz brud
- kontakt chemikaliami
- promieniowanie UV
- tarcie i wysoka temperatura
- uszkodzenia mechaniczne
- wilgoć oraz niskie temperatury
- tarcie
Nieodpowiednie dbanie o sprzęt wspinaczkowy
Rzadko kiedy pod skałami mamy do czynienia z płaskim terenem pokrytym zieloną, krótko przystrzyżoną trawką. Zazwyczaj podczas wspinania w naturalnym środowisku znajdujemy kamienie, żwir bądź piasek, który brudzi nasz sprzęt. Zachowanie czystości jest niezwykle istotnym czynnikiem, który znacząco wpływa na zużycie i trwałość liny, a także pozostałego sprzętu wspinaczkowego. Brudne liny nie tylko źle wyglądają, ale także stają się sztywne, przez ich obsługa jest utrudniona. Brak płachty lub plecaka znacząco utrudnia prawidłowe dbanie o linę. Piasek i drobinki żwiru dostają się do oplotu liny, systematycznie niszcząc go. Drobinki, które dostaną się do oplotu powodują także szybsze wycieranie się ekspresów i przyrządów asekuracyjnych. Zakupowi liny powinien zatem towarzyszyć zakup plecaka lub torby wyposażonej w płachtę, która pozwoli położyć na niej linę i sprzęt i w ten sposób ograniczy niekorzystne czynniki zewnętrzne. Torba na linę taka jak nie tylko pozwoli nam łatwo i bezpiecznie transportować sprzęt, ale także wpłynie na jego trwałość. Co ciekawe, testy wykonane przez markę Edelrid wykazały, że zabrudzenia liny magnezją również przyśpieszają zużycie liny wspinaczkowej.
Rzadko kiedy pod skałami spotykamy płaski teren pokryty zieloną, krótko przystrzyżoną trawką. Zazwyczaj w naturalnym środowisku wspinaczkowym musimy zmagać się z kamieniami, żwirem czy piaskiem, które brudzą nasz sprzęt. Zachowanie czystości sprzętu wspinaczkowego jest niezwykle ważnym czynnikiem, który ma duży wpływ na zużycie i trwałość liny oraz innych elementów ekwipunku. Brudne liny nie tylko tracą estetykę, ale stają się również sztywne, co utrudnia ich obsługę.
Brak odpowiedniej ochrony, jak płachta czy torba na linę, znacząco utrudnia dbałość o sprzęt. Piasek i drobinki żwiru dostają się do oplotu liny, stopniowo niszcząc ją. Drobne cząsteczki, które osadzają się na linie, wpływają także na szybsze zużycie ekspresów i przyrządów asekuracyjnych. Dlatego też zakup liny warto połączyć z inwestycją w odpowiednią torbę lub plecak wyposażony w płachtę, która umożliwia położenie na niej liny i sprzętu, chroniąc je przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Przykładem mogą być torby takie jak Edelrid Drone , DMM Classic Rope Bag lub plecak na linę DMM Flight, które nie tylko ułatwiają transport sprzętu, ale także zwiększają jego trwałość. Co ciekawe, testy przeprowadzone przez markę Edelrid wykazały, że zabrudzenia liny magnezją również przyspieszają jej zużycie. Od czasu do czasu warto więc przeczyścić linę za pomocą lekko wilgotnej ściereczki lub przy użyciu szczotki do czyszczenia liny Beal Rope Brush.
Kontakt z chemikaliami
Chemikalia oraz wszelkie detergenty, w szczególności kwasy, mają niezwykle destrukcyjny wpływ na liny oraz inny sprzęt wspinaczkowy, taki jak ekspresy, taśmy czy karabinki. Kontakt z chemikaliami często ma miejsce podczas transportu sprzętu wspinaczkowego w samochodzie, samolocie, czy też przechowywania go w miejscach nieprzystosowanych do tego celu, takich jak garaż. Co gorsza, uszkodzenia spowodowane przez chemikalia są zazwyczaj niewidoczne, ponieważ dotyczą one rdzenia liny, a nie jej oplotu. Choć oplot może jedynie delikatnie stracić kolor, rdzeń może zostać całkowicie zniszczony, co znacząco obniża wytrzymałość liny.
Ze względu na trudność w wykryciu uszkodzeń, najskuteczniejszym rozwiązaniem jest profilaktyka. Kluczowe jest kontrolowanie sposobu transportu i przechowywania liny, aby zminimalizować ryzyko kontaktu z chemikaliami. W tym celu świetnie sprawdzają się wcześniej wspomniane plecaki lub torby do transportu sprzętu wspinaczkowego, które zapewniają pewną ochronę. Jeśli lina miała kontakt z chemikaliami, należy niezwłocznie wycofać ją z użycia i dokładnie sprawdzić jej stan, aby uniknąć ryzyka związanego z jej dalszym użytkowaniem.
Promienie UV
Podczas standardowego użytkowania liny wspinaczkowej wpływ promieniowania UV na wytrzymałość i zużycie jest minimalny. Warto jednak pamiętać o negatywnym wpływie promieni UV, szczególnie w przypadku lin poręczowych, stałych ekspresów na trudnych drogach wspinaczkowych oraz lin używanych do wspinania na wędkę na ścianach wspinaczkowych. Promieniowanie UV przyspiesza proces starzenia się oplotu liny, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do osłabienia jej wytrzymałości.
Na poniższym zdjęciu widać dwie żyły liny połówkowej. Jedna z nich była przechowywana w bezpiecznych warunkach domowych, natomiast druga przez około 8 miesięcy znajdowała się na wysokości około 1100m, narażona na działanie promieni słonecznych. Porównując obie liny, łatwo zauważyć, która z nich była poddana wpływowi promieni UV. Test przeprowadzony podczas „Technical day” w Lyon Equipment wykazał, że lina przechowywana w domu zerwała się przy obciążeniu 8,6 kN, podczas gdy lina, która była wystawiona na działanie słońca, zerwała się przy 8 kN.
Podczas testu zauważono również, że oplot liny eksponowanej na słońce stracił swoje właściwości absorpcji siły, wyblakł, stał się sztywniejszy i bardziej kruchy. Dlatego nie należy niepotrzebnie narażać liny na długotrwałe działanie promieni słonecznych. Szczególnie ważne jest, aby nie suszyć liny na słońcu po jej zamoczeniu lub praniu, ponieważ może to przyspieszyć jej zużycie i obniżyć jej właściwości mechaniczne.
Tarcie i wpływ temperatury
Ciepło wytworzone podczas tarcia liny może prowadzić do stopienia oplotu liny, a tym samym do znacznego zmniejszenia jej wytrzymałości. Taka sytuacja może wystąpić szczególnie w przypadku wpięcia dwóch lin pojedynczych do jednego ekspresa lub krzyżowania się żył liny podczas wspinaczki. W miejscach o gęstej siatce dróg wspinaczkowych często dochodzi do sytuacji, w których drogi się krzyżują lub wspólne ringi są używane przez wspinaczy. W takich przypadkach, szczególnie podczas odpadnięcia lub szybkiego zjazdu, może dojść do nagłego wzrostu temperatury, który uszkodzi oplot liny.
Wspinacze powinni unikać sytuacji, w których lina będzie narażona na nadmierne tarcie, takie jak bezpośredni zjazd z taśmy lub repa, co może prowadzić do powstawania wysokiej temperatury. Ponadto, sprzęt wspinaczkowy, w tym lina, powinien być przechowywany z dala od nienaturalnych źródeł ciepła, takich jak piec, ognisko czy rozgrzany kaloryfer. Uszkodzenia powstałe w wyniku nadmiernej temperatury mogą osłabić linę, powodując, że stanie się ona sztywniejsza, a jej oplot nabierze twardej powierzchni, co wpływa negatywnie na jej elastyczność i bezpieczeństwo.
Wpływ nadmiernej wilgoci i niskiej temperatury na linę wspinaczkową
Nie wolno lekceważyć wpływu wilgoci na linę wspinaczkową. Mokre liny są nie tylko cięższe i trudniejsze w obsłudze, ale także mają mniejszą zdolność do dynamicznego pochłaniania energii, co może negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo podczas wspinaczki. Dodatkowo, jeśli po zamoknięciu lina jest suszona na słońcu, istnieje ryzyko jej narażenia na niebezpieczne działanie promieniowania UV, co prowadzi do przyspieszonego starzenia się materiału.
Równie niebezpieczny dla liny wspinaczkowej jest spadek temperatury poniżej zera. Cząsteczki wody, które dostały się do rdzenia liny, zamarzają, a ich twardość powoduje mechaniczne uszkodzenia w strukturze liny. W szczególności dotyczy to lin używanych do wspinaczki lodowej, stałych lin poręczowych w górach oraz lin lodowcowych. W takich warunkach, liny impregnowane, które lepiej radzą sobie z wilgocią i niskimi temperaturami, są zdecydowanie lepszym wyborem. Impregnacja chroni przed wchłanianiem wody i przyspiesza proces schnięcia, co wydłuża trwałość liny oraz zapewnia jej lepszą wydajność w trudnych warunkach atmosferycznych.
Uszkodzenia mechaniczne
Kontakt z ostrymi przedmiotami może prowadzić do poważnych uszkodzeń liny, a w skrajnych przypadkach nawet do jej zerwania. Dlatego niezwykle istotne jest odpowiednie prowadzenie liny w terenie, unikanie załamań i nadmiernego tarcia o ostre krawędzie. Szczególnie na uszkodzenia mechaniczne narażone są liny wykorzystywane do wspinaczki górskiej, wspinaczki lodowej oraz turystyki lodowcowej. W trudnych warunkach zimowych liny mogą zostać łatwo uszkodzone przez kontakt z ostrymi krawędziami raków lub czekana. Dodatkowo, w górach często spotykamy się z dużym nagromadzeniem luźnej skały, co stanowi kolejne zagrożenie. Podczas wspinaczki luźne kamienie mogą zostać zrzucone, co może doprowadzić do uszkodzenia liny przy uderzeniu.
W przypadku, gdy oplot liny zostanie wyraźnie uszkodzony mechanicznie, należy ją niezwłocznie wycofać z użytku. Dbałość o stan techniczny liny jest kluczowa dla bezpieczeństwa wspinaczy. Aby lepiej zrozumieć, jak uszkodzenia mechaniczne wpływają na wytrzymałość liny wspinaczkowej, warto zapoznać się z artykułem na temat odporności lin na kontakt z ostrymi krawędziami:
Zużycie sprzętu wspinaczkowego, w szczególności ekspresów
Ekspresy służą do łączenia punktu asekuracyjnego z liną. Punkty asekuracyjne w stosunku do liny, która jedynie wyciera powierzchnię karabinków, mogą poważnie uszkodzić wewnętrzną powierzchnie stosunkowo miękkiego i lekkiego stopu służącego do produkcji karabinków. Przede wszystkim mowa tutaj o starych hakach oraz plakietkach, które pozostawiają zadziory i ślady nacięć na powierzchni karabinka. Te niepozorne na pierwszy rzut oka uszkodzenia mogą wytworzyć ogromne szkody w oplocie naszych lin wspinaczkowych.
Wizualizacja wpływu ekspresów na nadmierne zużycie liny wspinaczkowej
Poniższy film przygotowany przez markę DMM, pokazuje, jakie uszkodzenia może wywołać odpadnięcie z liną wpiętą do karabinka, który kilka razy został wpięty do stalowego elementu takiego jak ring lub spit. Test wykonany został na wieży zrzutowej, symulującej niekontrolowane odpadnięcie wspinacza w trudnym terenie. Już po kilku odpadnięciach oplot nowej liny został bardzo poważnie uszkodzony, a następnie całkowicie rozerwany. Przytoczony test wykazał, jak poważne mogą być uszkodzenia liny wynikające z kilkukrotnie nieprawidłowo wpiętych ekspresów.
Test ten miał przede wszystkim zwrócić uwagę na to, jak ważne jest używanie zawsze tego samego karabinka w ekspresie do wpinania liny. O budowie ekspresów pisaliśmy w artykule poświęconym wpinaniu liny do ekspresów oraz ich zachowaniu w punktach asekuracyjnych. W ekspresach z pełnym zamkiem takich jak DMM Alpha Sport lub DMM Shadow zazwyczaj wpinamy się do ekspresów z giętym zamkiem, natomiast w ekspresach drucianych takich jak DMM Phantom prawidłowy karabinek rozpoznamy zazwyczaj po kolorze anodyzacji. Podobne uszkodzenia dotyczą także zwykłych HMSów lub karabinków sprzętowych, w związku z tym niezbędne jest zatem segregowanie swojego sprzętu oraz dedykowanie go do określonych celów.
Przyrząd asekuracyjny też może uszkodzić linę
Uszkodzenia liny powstają także ze względu na nadmierne zużycie przyrządu asekuracyjnego. Podczas pracy liny w przyrządzie, proces tarcia mocno zużywa obudowę, powodując powstawanie ostrej krawędzi, która niszcząco działa na linę.Podczas wspinania się na nieznanym dla nas sprzęcie, np. ekspresach znajomego lub stałych ekspresach powieszonych na ścianie, należy zwrócić szczególną uwagę na zużycie ekspresów oraz ich prawidłowe wpinanie.
Biorąc to pod uwagę powinniśmy co jakiś czas przeprowadzić przegląd stanu technicznego sprzętu wspinaczkowego. W poniższym artykule przedstawiono procedurę analizy zużycia karabinków wspinaczkowych.
Jak prawidłowo dbać o linę wspinaczkową?
Przechowywanie i transport liny wspinaczkowej
Liny oraz sprzęt wspinaczkowy powinny być przechowywane w specjalnej torbie lub plecaku wyposażonym w płachtę na linę. Tego rodzaju torby są kompaktowe, dobrze pakowne i przede wszystkim skutecznie chronią sprzęt przed wieloma szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Transport i przechowywanie liny powinno odbywać się z dala od chemikaliów, źródeł ciepła oraz promieniowania UV. Unikajmy przechowywania liny wspinaczkowej na stałe w samochodzie, ponieważ w bagażniku jest ona narażona na wahania temperatury oraz kontakt z chemikaliami. Pamiętajmy o tym, ponieważ takie sytuacje, jak np. zniszczenie liny w wyniku nieodpowiedniego przechowywania, mogą się zdarzyć (przykład TUTAJ)! Odpowiednie przechowywanie i transport liny nie tylko zmniejsza jej zużycie, ale także zwiększa nasze bezpieczeństwo podczas wspinaczki.
Pranie i czyszczenie liny wspinaczkowej
Jak już wspomniano wcześniej, linę należy przechowywać i transportować w sklarowanej formie, najlepiej w specjalnej torbie lub plecaku. Mimo zachowania ostrożności, nie da się całkowicie uniknąć zabrudzenia liny wspinaczkowej. Od czasu do czasu warto przetrzeć ją wilgotną szmatką, aby usunąć brud osadzony na oplocie. Do tej czynności najlepiej użyć szczotki do czyszczenia liny, takiej jak Beal Rope Brush. W przypadku mocniejszego zabrudzenia, linę można wyprać. Pranie najlepiej wykonać ręcznie w letniej wodzie (maksymalnie 30°C), unikając detergentów. Linę można także wyprać w pralce, wybierając program do tkanin delikatnych (30°C). Co ważne, liny nie wolno wirować ani suszyć w suszarce bębnowej. Jak więc wysuszyć linę? Należy rozłożyć ją jak najrówniej, w cieniu i z dala od źródeł ciepła. Ważne jest, by nigdy nie suszyć mokrej liny na słońcu! Dodatkowo, podczas prania, warto zastosować płyn Nikwax Rope Proof, który nie tylko zaimpregnuje, ale także wzmocni oplot naszej liny, zapewniając jej dłuższą trwałość.
Systematyczne sprawdzanie stanu zużycia liny
Nawet dobrze zadbana i używana zgodnie z przeznaczeniem lina będzie stopniowo się zużywać. Szacowana żywotność liny, która jest mało używana, wynosi około 10 lat. Lina wykorzystywana sporadycznie wytrzyma od 4 do 8 lat, natomiast lina używana regularnie i intensywnie może już po dwóch latach wykazywać oznaki znacznego zużycia. Dokładne określenie żywotności liny jest niemożliwe, ponieważ każda pokonana droga, każdy lot pozostawia na niej ślad. Tarcie powstałe w wyniku kontaktu liny ze skałą, karabinkami czy przyrządami asekuracyjnymi jest jednym z największych wrogów lin wspinaczkowych. Dlatego tak ważne jest regularne sprawdzanie stanu liny wspinaczkowej. Przeciąganie liny przez ręce pozwala wykryć drobne nieprawidłowości oraz oznaki uszkodzeń. W przypadku poważnych incydentów, takich jak uderzenie kamieniem lub długi lot, należy szczególnie uważnie sprawdzić linę. Podczas inspekcji warto porównać datę produkcji liny z okresem jej żywotności wskazanym przez producenta. Jeśli data ta zostanie przekroczona, linę należy wycofać z użytkowania. Gdy tylko pojawią się jakiekolwiek obawy co do stanu liny, powinna ona zostać natychmiast wyłączona z użycia.
Obcinanie końcówek liny
Zużycie liny wspinaczkowej najczęściej objawia się zmechaceniem oplotu, które występuje najmocniej na odcinku 1-3 metrów od końca liny. W tym miejscu lina staje się grubsza i bardziej puszysta. Z biegiem czasu zmechacenie się powiększa, co prowadzi do stopniowego uszkodzenia oplotu, spod którego zaczyna wychodzić biały rdzeń liny wspinaczkowej. Zanim jednak rdzeń stanie się bardzo widoczny, powinniśmy zadziałać. W tym celu należy wziąć taśmę izolacyjną i owinąć nią linę poniżej miejsca największego zmechacenia. Następnie, przy użyciu ostrego narzędzia, ucinamy końcówkę liny, pamiętając o przypaleniu jej końca, aby zapobiec strzępieniu. Obcinanie końcówek pozwala na dalsze użytkowanie liny, choć będzie ona teraz kilka metrów krótsza. Warto co jakiś czas zmierzyć długość takiej liny abyśmy byli świadomi na jak długie drogi jesteśmy sobie w stanie pozwolić.
Inspekcja stanu technicznego taśm wspinaczkowych i uprzęży
Wymienione wyżej czynniki dotyczą także innych materiałowych elementów sprzętu wspinaczkowego tj uprzęży wspinaczkowych i taśm. Podobnie jak w przypadku liny wspinaczkowej, co jakiś czas należy przeprowadzić inspekcję stanu technicznego taśm wspinaczkowych. Inspekcję stanu technicznego taśm warto rozpocząć od sprawdzenia daty produkcji. Wiek taśmy należy porównać z określonym przez producenta okresem jej żywotności. Szczególną uwagę należy zwrócić na ten punkt w przypadku taśm wykorzystywanych w ekspresach. Często zapominamy, że taśma łącząca dwa karabinki ma swoją żywotność i nie jest elementem bezterminowym, mimo że ekspresy bywają traktowane jak część metalowego sprzętu wspinaczkowego. Podobnie jak w przypadku liny wspinaczkowej, taśmę należy dokładnie obejrzeć na całej długości, aby wykryć wszelkie nieprawidłowości oraz oznaki uszkodzeń. Taśmy, co do których mamy jakiekolwiek wątpliwości, dla naszego bezpieczeństwa należy natychmiast wycofać z użytkowania.
Poniższy film przygotowany przez markę DMM wizualnie przybliża prawidłową inspekcję stanu technicznego liny wspinaczkowej i taśm.
źródła: dmmclimbing.com / edelrid.de
2 thoughts on “Czynniki wpływające na zużycie liny wspinaczkowej”
Komentarze są wyłączone.