Spotykając w swoim życiu ludzi zupełnie niezwiązanych ze wspinaniem, mogę z całą pewnością stwierdzić, że lina jest najbardziej rozpoznawalnym atrybutem wspinaczy. Zazwyczaj wraz z uprzężą i ekspresami stanowi ona pierwszy zakup osoby rozpoczynającej przygodę ze wspinaniem. Ponadto, pomijając czynniki ludzkie, lina jest prawdopodobnie elementem sprzętu wspinaczkowego, który w największym stopniu wpływa na bezpieczeństwo podczas wspinaczki. Należy zatem zwrócić szczególną uwagę na zużycie liny wspinaczkowej. Więcej o samych linach wspinaczkowych i jak wybrać odpowiednią linę wspinaczkową dowiesz się z naszego artykułu:

Lina wspinaczkowa – jaką wybrać ?

Czynniki wpływające na zużycie liny wspinaczkowej

Czynniki wpływające na zużycie liny wspinaczkowej to:

• nieczystości oraz brud
• kontakt chemikaliami
• promieniowanie UV
• tarcie i wysoka temperatura
• uszkodzenia mechaniczne
• wilgoć oraz niskie temperatury
• tarcie

Nieodpowiednie dbanie o sprzęt wspinaczkowy

­Rzadko kiedy pod skałami mamy do czynienia z płaskim terenem pokrytym zieloną, krótko przystrzyżoną trawką. Zazwyczaj podczas wspinania w naturalnym środowisku znajdujemy kamienie, żwir bądź piasek, który brudzi nasz sprzęt. Zachowanie czystości jest niezwykle istotnym czynnikiem, który znacząco wpływa na zużycie i trwałość liny, a także pozostałego sprzętu wspinaczkowego. Brudne liny nie tylko źle wyglądają, ale także stają się sztywne, przez ich obsługa jest utrudniona. Brak płachty lub plecaka znacząco utrudnia prawidłowe dbanie o linę. Piasek i drobinki żwiru dostają się do oplotu liny, systematycznie niszcząc go.  Drobinki, które dostaną się do oplotu powodują także szybsze wycieranie się ekspresów i przyrządów asekuracyjnych. Zakupowi liny powinien zatem towarzyszyć zakup plecaka lub torby wyposażonej w płachtę, która pozwoli położyć na niej linę i sprzęt i w ten sposób ograniczy niekorzystne czynniki zewnętrzne. Torba na linę taka jak Edelrid Drone , DMM Classic Rope Bag lub DMM Flight nie tylko pozwoli nam łatwo i bezpiecznie transportować sprzęt, ale także wpłynie na jego trwałość. Co ciekawe, testy wykonane przez markę Edelrid wykazały, że zabrudzenia liny magnezją również przyśpieszają zużycie liny wspinaczkowej.

Kontakt z chemikaliami

Chemikalia oraz wszelkie detergenty, a w szczególności kwasy, mają niezwykle destrukcyjny wpływ na liny oraz inny sprzęt wspinaczkowy, np. ekspresy, taśmy. Do kontaktu z chemikaliami dochodzi zazwyczaj podczas transportu sprzętu wspinaczkowego w samochodzie, samolocie lub podczas przechowywania w miejscach do tego nieprzystosowanych np. garażu. Co najgorsze uszkodzenia są zazwyczaj niewidoczne, ponieważ dotyczą one rdzenia liny, a nie oplotu. Oplot może być delikatnie odbarwiony, natomiast rdzeń całkowicie zniszczony. W związku z tym wykrycie uszkodzenia jest niezwykle trudne. Najlepszym rozwiązaniem jest zatem profilaktyka i kontrolowanie sposobu transportu oraz  przechowywania liny.  Oczywiście w tym przypadku świetnie sprawdzają się wspomniane wcześniej plecaki lub torby przeznaczone do transportu sprzętu wspinaczkowego. Linę która wejdzie w kontakt z chemikaliami, należy niezwłocznie usunąć z użycia.

Promienie UV

Podczas standardowego użytkowania liny wspinaczkowej wpływ promieniowania UV na wytrzymałość i zużycie jest minimalny. O negatywnym wpływie promieni UV warto jednak pamiętać, używając lin poręczowych, stałych ekspresów na trudnych drogach wspinaczkowych oraz lin służących do wspinania na wędkę na ścianach wspinaczkowych. Promieniowanie UV wpływa przede wszystkim na przyśpieszenie procesu starzenia się oplotu liny. Na poniższym zdjęciu zauważyć można dwie żyły liny połówkowej. Jedna żyła przechowywana była bezpiecznie w warunkach domowych. Druga natomiast przez ok. 8 miesięcy znajdowała się w terenie na wysokości ok 1100m. Patrząc na zdjęcia nietrudno odgadnąć, która z tych lin poddana była działaniu promieni słonecznych. Przeprowadzony test podczas „Technical day” w Lyon Equipment wykazał, że lina przechowywana w domu zerwała się przy obciążaniu 8,6kn, podczas gdy lina poddana długotrwale promieniom słonecznym przy 8kn. Podczas testu zaobserwowano jednak coś więcej niż tylko zmniejszoną wytrzymałość liny. Oplot liny wykorzystywanej w terenie stracił swoje właściwości absorpcji siły, wyblakł, stał się sztywniejszy i bardziej kruchy. W związku z tym nie powinno się niepotrzebnie narażać liny na działanie słońca. Szczególnie powinniśmy pamiętać aby nie suszyć na słońcu liny po zamoczeniu lub praniu.

Tarcie i wpływ temperatury

Ciepło wytworzone podczas tarcia liny, może doprowadzić do stopienia oplotu liny, a zarazem zmniejszenia wytrzymałości. Do takiej sytuacji może dojść szczególnie w wypadku wpięcia dwóch lin pojedynczych do jednego ekspresa lub krzyżowanie się żył podczas wspinaczki. Przy gęstej siatce dróg na skałach często dochodzi do sytuacji krzyżowania się dróg wspinaczkowych lub potrzeby korzystania ze wspólnych ringów. Do nagłego wzrostu temperatury i  uszkodzenia oplotu liny, dochodzi w szczególności w momencie odpadnięcia lub szybkiego zjazdu wspinacza. Unikać powinno się także bezpośredniego zjazdu z taśmy, bądź repa.  Oczywiście sprzęt wspinaczkowy powinno się trzymać także z dala od nienaturalnych źródeł ciepła takich jak piec, ognisko lub rozgrzany kaloryfer. Uszkodzeń powstałych w skutek nadmiernej temperatury nie należy lekceważyć. Lina w takich miejscach jest sztywniejsza, a jej oplot jest ma twardą powierzchnię

Wpływ nadmiernej wilgoci i niskiej temperatury na linę wspinaczkową

Nie wolno lekceważyć wpływu wilgoci na linę wspinaczkową. Mokre liny są nie tylko cięższe i zarazem trudniejsze w obsłudze, ale także mają mniejszą zdolność do dynamicznego pochłaniania energii. Biorąc także pod uwagę tendencję do suszenia na słońcu, z rozpędu możemy narazić linę na niebezpieczne działanie promieniowania UV. Niezwykle niebezpieczny dla liny jest także spadek temperatury poniżej zera. Cząsteczki wody, które dostały się do rdzenia zamarzają i niczym małe nożyki tną rdzeń liny. Problem ten dotyczy w szczególności lin używanych do wspinaczki lodowej, stałych lin poręczowych używanych w górach oraz lin lodowcowych. Do takich celów dedykowane są liny impregnowane, które znacznie lepiej radzą sobie z wilgocią i zimnem.

Uszkodzenia mechaniczne

Kontakt z ostrymi przedmiotami może doprowadzić do poważnego uszkodzenia liny, a nawet jej zerwania. Niezwykle ważne jest zatem odpowiednie prowadzenie liny w skale, unikanie załamań i nadmiernego tarcia o ostrą krawędź. Szczególnie na uszkodzenia mechaniczne narażone są liny wykorzystywane do wspinaczki górskiej, wspinaczki lodowej oraz turystyki lodowcowej. Liny w warunkach zimowych mogą zostać łatwo uszkodzone przez kontakt z ostrą krawędzią raków, bądź czekana. W warunkach górskich często spotykamy się także z dużym nagromadzeniem luźnej skały. Podczas wspinaczki, takie luźne kamienie mogą zostać zrzucone i mogą doprowadzić do uszkodzenia liny przy uderzeniu. Lina, której oplot został wyraźnie uszkodzony mechanicznie powinna być wycofana z użytku. W kwestii wpływu uszkodzeń mechanicznych na linę wspinaczkową, warto przeczytać artykuł o wytrzymałość  lin na kontakt z ostrą krawędzią:

Wytrzymałość liny na kontakt z ostrą krawędzią.

Zużycie sprzętu wspinaczkowego, w szczególności ekspresów

Ekspresy służą do łączenia punktu asekuracyjnego z liną. Punkty asekuracyjne w stosunku do liny, która jedynie wyciera powierzchnię karabinków, mogą poważnie uszkodzić wewnętrzną powierzchnie stosunkowo miękkiego i lekkiego stopu służącego do produkcji karabinków. Przede wszystkim mowa tutaj o starych hakach oraz plakietkach, które pozostawiają zadziory i ślady nacięć na powierzchni karabinka. Te niepozorne na pierwszy rzut oka uszkodzenia mogą wytworzyć ogromne szkody w oplocie naszych lin wspinaczkowych.

Wizualizacja wpływu ekspresów na nadmierne zużycie liny wspinaczkowej

Poniższy film przygotowany przez markę DMM, pokazuje, jakie uszkodzenia może wywołać odpadnięcie z liną wpiętą do karabinka, który kilka razy został wpięty do stalowego elementu takiego jak ring lub spit. Test wykonany został na wieży zrzutowej, symulującej niekontrolowane odpadnięcie wspinacza w trudnym terenie. Już po kilku odpadnięciach oplot nowej liny został bardzo poważnie uszkodzony, a następnie całkowicie rozerwany. Przytoczony test wykazał, jak poważne mogą być uszkodzenia liny wynikające z kilkukrotnie nieprawidłowo wpiętych ekspresów.

Test ten miał przede wszystkim zwrócić uwagę na to, jak ważne jest używanie zawsze tego samego karabinka w ekspresie do wpinania liny. O budowie ekspresów pisaliśmy w artykule poświęconym wpinaniu liny do ekspresów oraz ich zachowaniu w punktach asekuracyjnych. W ekspresach z pełnym zamkiem takich jak DMM Alpha Sport lub DMM Shadow  zazwyczaj wpinamy się do ekspresów z giętym zamkiem, natomiast w ekspresach drucianych takich jak DMM Phantom, DMM Chimera  prawidłowy karabinek rozpoznamy zazwyczaj po kolorze anodyzacji. Podobne uszkodzenia dotyczą także zwykłych HMSów lub karabinków sprzętowych, w związku z tym niezbędne jest zatem segregowanie swojego sprzętu oraz dedykowanie go do określonych celów.

Przyrząd asekuracyjny też może uszkodzić linę

Uszkodzenia liny powstają także ze względu na nadmierne zużycie przyrządu asekuracyjnego. Podczas pracy liny w przyrządzie, proces tarcia mocno zużywa obudowę, powodując powstawanie ostrej krawędzi, która niszcząco działa na linę.Podczas wspinania się na nieznanym dla nas sprzęcie, np. ekspresach znajomego lub stałych ekspresach powieszonych na ścianie, należy zwrócić szczególną uwagę na zużycie ekspresów oraz ich prawidłowe wpinanie.

Biorąc to pod uwagę powinniśmy co jakiś czas przeprowadzić przegląd stanu technicznego sprzętu wspinaczkowego. W poniższym artykule przedstawiono procedurę analizy zużycia karabinków wspinaczkowych.

Zużycie sprzętu wspinaczkowego

Jak prawidłowo dbać o linę wspinaczkową?

Prawidłowe przechowywanie i transport liny

Liny a także sprzęt wspinaczkowy powinno się przechowywać w plecaku lub torbie posiadającej płachtę na linę. Torba zajmuje mało miejsca, jest dobrze pakowna ale przede wszystkim chroni przed czynnikami zewnętrznymi. Transport oraz przechowywanie powinno się odbywać z dala od chemikaliów, źródeł ciepła oraz promieni UV. Unikajmy przechowywania liny wspinaczkowej na stałe w samochodzie. Lina w bagażniku jest narażona na duże wahania temperatury oraz chemikalia. Pamiętajmy o tym, ponieważ wypadki taki jak TEN się zdarzają! Odpowiednie przechowywanie i transport zmniejsza zużycie liny wspinaczkowej oraz zwiększa nasze bezpieczeństwo.

Pranie liny wspinaczkowej

Jak już wiemy z wcześniejszego akapitu, linę powinno się trzymać i transportować sklarowaną w worku lub torbie. Mimo zachowania wszelkiej ostrożności nie jesteśmy w stanie uniknąć ubrudzenia liny wspinaczkowej. Od czasu do czasu należy przecierać wilgotną szmatką, aby usunąć brud osiadły na jej oplocie. Do tej czynności warto użyć szczotki do czyszczenia liny Beal Rope Brush W wypadku mocnego zabrudzenia linę możemy wyprać. Pranie najlepiej wykonać ręcznie w letniej wodzie (30 °C), unikając detergentów. Linę można także wyprać w pralce stosując program dla tkanin delikatnych (30 °C). Co jednak najważniejsze, liny nie wolno wirować i suszyć w suszarce bębnowej. Jak więc wysuszyć linę? Należy pozostawić ją możliwie jak najbardziej rozłożoną do wyschnięcia w cieniu z dala od źródeł ciepła. Wilgotnej liny nie wolno zostawić na słońcu! Piorąc linę, możemy zastosować płyn Nikwax Rope Proof, który zaimpregnuje, a zarazem wzmocni oplot naszej liny.

Systematyczne sprawdzanie stanu zużycia liny

Nawet zadbana i używana zgodnie z przeznaczeniem lina będzie się stopniowo zużywać. Żywotność niewiele używanej liny szacuje się na 10lat, lina sporadycznie używana wytrzyma nam ok 3 do 6 lat. Regularnie i często używana lina może już po dwóch latach nosić ślady znacznego zużycia. Nie jest możliwe podane dokładnej żywotności danej liny. Trzeba jednak pamiętać, że każda pokonana droga i lot pozostawia na linie ślad. Tarcie powstałe w naturalnym kontakcie liny ze skałą, karabinkami czy przyrządami asekuracyjnymi jest jednym z największych wrogów lin wspinaczkowych. Systematycznie więc należy sprawdzać stan zużycia liny wspinaczkowej. Przeciągnięcie przez ręce całej liny, pozwala wykryć wszelkie drobne nieprawidłowości i oznaki uszkodzeń. W wypadku poważnego incydentu takiego jak uderzenie kamienia lub długi lot, należy sprawdzić linę ze szczególną ostrożnością. Podczas inspekcji liny, należy porównać jej datę produkcji z określonym przez producenta okresem żywotności. Jeśli wiek ten zostanie przekroczony, linę należy przestać użytkować. Gdy tylko mamy obawy co do stanu liny, należy ją wyłączyć z użytkowania.

Obcinanie końcówek liny

Zużycie liny wspinaczkowej najczęściej obserwujemy jako zmechacenie się oplotu ok 1-3m od końca liny. Lina w tym miejscu staje się także gruba i puszysta. Z czasem zmechacenie będzie się powiększać i zaobserwujemy powolną destrukcję oplotu, spod którego zacznie wychodzić rdzeń liny wspinaczkowej. Zanim jednak rdzeń liny będzie nas kłuł w oczy, powinniśmy wziąć taśmę izolacyjną, okleić linę dookoła poniżej miejsca największego zmechacenia, a następnie za pomocą ostrego narzędzia uciąć końcówkę liny, pamiętając o przypaleniu jej końca. Obcinanie końcówek pozwala nam dalej cieszyć się wspinaniem na naszej ukochanej, od teraz już kilka metrów krótszej linie. Co jakiś czas należy zmierzyć długość naszej liny, tak aby być świadomym jej „nowej” długości.

Inspekcja stanu technicznego taśm wspinaczkowych

Podobnie ja w wypadku liny wspinaczkowej, co jakiś czas należy przeprowadzić inspekcję stanu technicznego taśm. Na taśmy wspinaczkowe działają te same czynniki, które wpływają na zużycie liny wspinaczkowej. Inspekcję stanu technicznego taśm należy rozpocząć od określenia daty produkcji. Wiek taśmy, należy porównać z określonym przez producenta okresem żywotności. Na ten punkt inspekcji należy szczególnie zwrócić uwagę w wypadku taśm do ekspresów. Ekspresy często mimowolnie wrzucamy w myślach do metalowego sprzętu wspinaczkowego pozbawionego okresu żywotności, zapominając o łącznikach dwóch karabinków. Podobnie jak w wypadku liny wspinaczkowej, taśmę należy dokładnie obejrzeć na całej długości aby wykryć wszelakie nieprawidłowości i oznaki uszkodzeń. Taśmy co do stanu których mamy jakiekolwiek wątpliwości, dla naszego bezpieczeństwa należy wyłączyć z użytkowania.

Poniższy film przygotowany przez markę DMM wizualnie przybliża prawidłową inspekcję stanu technicznego liny wspinaczkowej i taśm.

źródła: dmmclimbing.com / edelrid.de

Może Cię także zainteresować:

• Lina wspinaczkowa jaką wybrać?
• Zużycie sprzętu wspinaczkowego
• Rodzaje uprzęży wspinaczkowych
• Wytrzymałość liny wspinaczkowej