Od mojego wcześniejszego wpisu na temat wspinania w Chorwacji, a zarazem mojej ostatniej wizyty w tym kraju minęło już sporo czasu. W artykule, który miał być z założenia początkiem całego cyklu o wspinaniu w Chorwacji, poruszyłem temat części rejonów wspinaczkowych na zachodnim wybrzeżu Istrii. Sam wpis stał się już z perspektywy czasu trochę nieaktualny (postanowiłem więc go przy okazji trochę edytować). Dotychczas plan napisania całego cyklu artykułów o rejonach wspinaczkowych w Chorwacji nie wypalił. Jednak przy okazji mojej ostatniej wizyty w Chorwacji na wyspie Hvar, postanowiłem znów coś napisać.
Hvar – jak połączyć wypoczynek i wspinanie
Plan był prosty: tygodniowy urlop, koniec września, ma być woda, słońce i wspinanie. Z pośród kilku potencjalnych krajów stanęło na Chorwacji. Przeglądając otrzymany jakiś czas temu w prezencie przewodnik wspinaczkowy po Chorwacji, długo zastanawiałem się, który region wybrać. Wrócić na Istrię, odwiedzić okolicę Rijeki i Paklenicę, a może zapuścić się dalej na południe do Dalmacji. Jeśli Dalmacja, to wybrać część kontynentalną czy może jednak wyspy- Brać lub Hvar. Analiza plusów i minusów skłoniła nas do wyboru wyspy Hvar. Na Hvarze byłem już w przeszłości, miałem więc pewną wiedzę na temat tego, czego się mogę spodziewać zarówno po wspinaniu jak i kwestiach typowo wypoczynkowych. Z perspektywy czasu myślę, że był to świetny wybór.
Hvar – przydatne informacje
Hvar to długa (68km), wąska (do 10,5 km) i górzysta (najwyższy szczyt Sv. Nikola 626m n.p.m) wyspa położona w Dalmacji, na południu Chorwacji. Suma rocznych opadów wynosi mniej niż 800 mm, a średnia liczba słonecznych dni jest jedną z najwyższych w tym kraju. Wyspa porośnięta jest roślinnością śródziemnomorską, Ponadto na wyspie znaleźć można uprawy: winogron, oliwek, fig, rozmarynu i lawendy. Ze względu wszędobylskie krzewy lawendy Hvar nosi także miano: „lawendowej wyspy”. Uprawy wspominanych powyżej roślin, rybołówstwo oraz turystyka to podstawowe zajęcia mieszkańców wyspy.
Jak dostać się na wyspę Hvar
Jadąc autem na wyspę można się dostać promem korzystając z jednej z dwóch linii (rozkład promów na stronie Jadrolinia):
- Split – Stari Grad (duży prom, płynie ok 2h)
- Drvenik – Sucuraj (niewielki prom, który płynie ok 35min)
Jadąc bezpośrednio z Polski, do Split’u mamy znacznie bliżej. Jednak cena przeprawy promowej jest ponad dwukrotnie wyższa niż z miasteczka Drvenik. Wiele osób wybiera wiec tą druga opcję. Wymaga ona jednak pokonania dłuższej o ok. 70km trasy na południe kraju oraz przejechania niebezpiecznymi serpentynami znacznej części wyspy (w zależności od miejsca w którym planujemy nocleg). Poza szczytem sezonu, z uwagi na niższe koszta, warto rozważyć wybór relacji promowej Drvenik – Sucuraj. W środku sezonu, gdy ruch na nadmorskich drogach jest bardzo duży, a aut chętnych przedostać się na wyspę jest sporo, sugerowałbym skorzystać z promu ze Splitu.
Gdzie się zatrzymać na wyspie Hvar
Wyspa Hvar jest typowo turystycznym miejscem. Znajdziemy więc tu wiele campingów jak i kwater. Będąc mobilnym i nie mając w pełni sprecyzowanych planów co do rejonów wspinaczkowych, warto zatrzymać się w miejscowości Jelsa. Jest to niewielkie, urocze miasteczko, które pozwala w pełni cieszyć się z typowo wakacyjnych atrakcji. Położone niemalże w centralnej części wyspy miasto Jelsa jest też świetnym miejscem wypadowym, zarówno do zwiedzania atrakcji wyspy Hvar, jak i rejonów wspinaczkowych (do większości rejonów mamy ok. 30 min autem). W okresie typowo wakacyjnym można skorzystać z kampingu Holiday, natomiast poza sezonem gdy wieczory i poranki są chłodniejsze polecam kwatery Mina Lux. W Jelsie znajduje się także Guesthouse Roce prowadzony przez lokalnego wspinacza, ekipera i przewodnika. Jadąc na wyspę warto wziąć pod uwagę trochę wyższe ceny niż na lądzie. Przed przeprawą promową warto więc zrobić większe zakupy w którymś z supermarketów.
Wspinanie na wyspie Hvar – rejony wspinaczkowe
Na wyspie Hvar znajdziemy kilka rejonów wspinaczkowych porozrzucanych po całej wyspie. Większość z opisanych poniżej rejonów ma spory potencjał na dalszy rozwój. Ponadto poza wspomnianymi poniżej rejonami, na wyspie zauważyć można wiele nietkniętych ręką ekipera skał. Rozwój rejonów jest jednak ograniczony ze względu na niewielką stałą liczbę wspinaczy, stałych mieszkańców wyspy, braku dogodnych dróg dojazdowych oraz koniecznością długich podejść pod skałę lub klify. Wiele rejonów i dróg zostało obitych przez wspinaczy z poza Chorwacji. Lokalna społeczność wspinaczkowa otwarta jest na obijanie nowych dróg przez zagranicznych ekiperów, prosi jednak aby nie obijać nowych dróg bez konsultacji z nimi. Jest to związane z koniecznością stosowania sprzętu odpowiedniego do warunków morskich, chęci utrzymania standardów obicia oraz lokalnych ustaleń z mieszkańcami.
Obecnie znane i rozpoznawalne rejony wspinaczkowe na wyspie Hvar to:
- Sv. Nedjejla (Cliffbase i skały nad wioską)
- Lucisca
- Podstine
- Milna (Pandolovica)
- Stracine
- Vela Stiniva
- Pokrivenik
Poza rejonami sportowymi znaleźć można także kilka dróg wielo-wyciągowych oraz miejsc do uprawiania Deep Water Solo. Więcej informacji na ten temat znaleźć można na stronie poświęconej wspinaniu na Hvarze. Poprzez stronę można także umówić się z lokalnym przewodnikiem lub ekipą wspinaczkową.
Wspinanie w Sv. Nedjelja (wyspa Hvar)
Cliffbase – najbardziej znany rejon na wyspie Hvar.
Rejon Cliffbase znajduje się w okolicy małej wioski Sv. Nedjelja po południowej stronie wyspy. Ten nadmorski klif został przygotowany dla wspinaczy kilka lat temu przez przez Słowaka Miroslav’a Stec’a, który osiedlił się na wyspie. Rejon, nazywany także Šuplja Stina, znajduje się na terenie prywatnym, związku z tym dostęp do rejonu jest ograniczony i za wspinanie w nim pobierana jest opłata (8 euro za dzień). Miroslav przygotował dla swoich gości nie tylko kilkadziesiąt dobrze obitych dróg wspinaczkowych, ale także przepiękną zatoczkę, w której można się opalać i schłodzić w morzu. Za pośrednictwem strony Cliffbase.com można zarezerwować noclegi w pobliskiej miejscowości oraz skorzystać z kilku dodatkowych atrakcji np. testowania okolicznych win lub via-ferraty. Z dogodnego miejsca do parkowania, znajdującego się w okolicy portu dojście pod skały zajmuje ok 15 min. Droga pod skały początkowo wiedzie nadmorską wybetonowana ścieżką, po kilkunastu metrach jednak zamienia się w ścieżkę po niewielkich zatoczkach i nadmorskich skałach. Lepiej wiec założyć coś innego niż klapki.
Wracając jednak do wspinania, rejon został dość dobrze opisany kilka lat temu w Polskich mediach i od tego czasu przyciągnął wielu wspinaczy z Polski. Informacje o tym rejonie dla wielu nie będą więc nowością. Ponieważ skały znajdują się tuż nad morzem wspinanie jest dość urozmaicone. Na własnej „skórze” odczuć można wspinanie się po różnych warstwach oddziaływania morza na skały. Drogi w większości są dość długie, mają między 20-40m. Aby w pełni wykorzystać potencjał miejsca przydaje się lina o długości ok 80m i ok 25 ekspresów. Co istotne większość z nich ma stanowiska pośrednie, co pozwala cieszyć się wspinaczką dla osób posiadających krótszą linę lub słabszą wytrzymałość.
Skała jest dość dobrze i gęsto obita (ringi z sąsiednich dróg są w bliskiej odległości, przez co można się czasem pomylić). Warto jednak zauważyć, że obicie odbiega od standardów Polski. Często spotykamy plakietki zamiast ringów, a odległości między kolejnymi wpinkami mogą nas czasem zaskoczyć. Obicie jest jednak bezpieczne. Jak wpinki są rzadko to jest łatwo, jak zaczyna być gęsto to wiemy, że idziemy przez trudniejszy fragment. Takie obicie jest zresztą spotykane na całej wyspie. W rejonie dominują łatwiejsze drogi, a tych trudniejszych, powyżej 7a, jest tylko kilka (najtrudniejsza 7c+). Wyceny są jednak dość mocne, więc trzeba się liczyć, że droga na naszym standardowym poziomie może nas zaskoczyć trudnościami.
Z pewnością ze względu na swój klimat jest to najpopularniejsze miejsce do wspinaczki na wyspie. Piękne otoczenie oraz pobliskie morze wprowadzają w wakacyjny nastrój. W odróżnieniu od widoków, samo wspinanie nie jest aż tak zachwycające. Skała zwrócona jest na południe, w związku z czym przez większość dnia jest w pełnym słońcu. Najlepsza pora roku do wspinaczki to zima, jesień i wiosna. Latem wspinanie jest jak najbardziej możliwe, jednak trzeba celować we wczesny poranek i późne popołudnie. Kilka dróg znajduje się w cieniu, jednak są to wyjątki na jednym z fragmentów klifu.
Będąc na Hvarze warto odwiedzić ten rejon co najmniej jednego dnia. Polecam przybyć do rejonu wcześnie rano i trochę się powspinać. Gdy słońce całkowicie obejmie klif i stanie się zbyt ciepło na wspinanie można sobie zrobić przerwę na leniuchowanie na plaży, pływanie i Deep Water Solo (DWS). Następnie, po godzinie 17, gdy na skale zacznie się pojawiać cień można wrócić do wspinania.
Na stronie 360cities dostępne jest panoramiczny widok całego rejonu wspinaczkowego Cliffbase.
Skały nad wioską Sv. Nedjelja
Na wzgórzach powyżej wioski znajduje się kilka imponujących skał, na których obito kilka dróg wspinaczkowych oraz trudnych projektów. To tutaj znajdują się także via ferraty, o których wspominałem chwilę wcześniej. Sektor Amfiteatr to głównie łatwe drogi wiodące szarymi pionowymi płytami. Natomiast sektor Spilja to grota z rzeźbą naciekową, która ma potencjał na kilka fajnych dróg w przewieszeniu. Sektory te nie są jednak zbyt popularne, zapewne głównie przez długie i strome podejście pod górę, które zajmuje ok 30min. Ze względu na południową wystawę wspinanie w tych sektorach jest latem jest niemożliwe. Położenie, wysoko nad morzem i wioską gwarantuje genialny widok. Przy dobrej pogodzie można zobaczyć na horyzoncie półwysep apeniński.
Lučišća – rejon dla zaawansowanych wspinaczy
W pobliżu wioski Sv. Nedjelja nad zatoką Lučišća znajduje się rejon z najtrudniejszymi drogami na wyspie Hvar. Główny sektor rejonu, duża grota, znajduje się ok. 20 minut pieszo od parkingu przy szutrowej drodze łączącej miasto Hvar i wioskę Sv. Nedjelja. Dojście pod skały wiedzie stromą ścieżką. Sporą zaletą rejonu jest możliwość wspinaczki przez cały rok. Skały głównego sektora- Ruza Vjetrova, skierowane są na zachód i latem znajdują się w cieniu do popołudniowych godzin (ok 15.30). W rejonie dotychczas powstało kilkanaście dróg wspinaczkowych o wycenie 6a+ do 9a+. Jest to jednak rejon przeznaczony dla zaawansowanych wspinaczy (poziom co najmniej 7b). Łatwiejsze drogi, w większości wypadków stanowią pierwsze wyciągi trudniejszych propozycji o wycenie 8b i więcej. Najtrudniejsze drogi w rejonie powstały za sprawą znanego z Pucharu Świata – Klemena Becana. Potencjał rejonu nie jest wyczerpany, można się więc spodziewać kolejnych propozycji. Do pokonywania najdłuższych dróg niezbędna jest lina o długości 80m. Więcej zdjęć oraz krótki filmik z obijania dróg w rejonie Lučišća znajdziesz w tym artykule przygotowanym dla marki Singing Rock.
Wspinanie w pobliżu miasteczka Hvar
Podstine
Jeśli planujesz urlop w miasteczku Hvar, to właśnie będzie Twój najbliżej położony rejon. Do rejonu dostać się można pieszo z miasteczka. Podstine to niewielki rejon wspinaczkowy znajdujący się na klifie przy samym morzu. Skały mają wystawę południową w związku z czym latem w ciągu dnia wspinanie na tej skale może być niemożliwe ze względu na wysokie temperatury. Połączenie wczesnych godzin dopołudniowych z łagodną morską bryzą pozwala na wspinaczkę latem. W sektorze znajdziemy głównie łatwe drogi o wycenie 5b – 6b. Obecnie na drodze dojścia do rejonu został wybudowany dom. Dotarcie pod rejon możliwe jest ze zjazdu lub drogą morską.
Milna „Pandolovica”
Pandolovica to rejon wspinaczkowy znajdujący się nad zatoką i wioską Milna. Skała widoczna jest z głównej drogi łączącej Hvar i Stari Grad, dojazd pod rejon jest więc szybki i łatwy. Dojście pod skały zajmuje ok. 10 min i wiedzie stosunkowo stromym, wyraźnie widocznym, kamienistym piargiem. Ze względu na południową wystawę, rejon nie jest polecany na letnie ciepłe dni. Przy odrobinie samozaparcia można się jednak tutaj wspinać rano i po południu. Mimo że skały są przez większość dnia w słońcu, pod samymi skałami znajdziemy wiele gęstych, niskich drzew, które gwarantują cień asekurantowi. Położenie blisko głównej drogi łączące największe miasteczka wyspy jest największą zaletą rejonu.
Obecnie w rejonie znajduje się kilkanaście dróg z przedziału 5b – 7c. Jest to jednak rejon przede wszystkim dla wspinaczy na poziomie 6a-7a. Mur skalny ma potencjał do stworzenia kilkudziesięciu kolejnych tras wspinaczkowych. W przyszłości liczba dróg z pewnością zwiększy się. Większość dróg wiedzie przez pionowy lub nawet lekko połogi szary ostry wapień. Wspinanie jest więc techniczne i wymaga precyzyjnej pracy nóg. W prawej stronie muru, znaleźć można kilka trudniejszych propozycji, które na początkowych kilku metrach wiodą w przewieszeniu po pomarańczowym wapieniu z rzeźbą naciekową.
Straćine – łatwe wspinanie w cieniu
Straćine to nazwa muru skalnego znajdującego się nad tunelem prowadzącym z miasteczka Stari Grad na drugą stronę wyspy. Dzięki północnej wystawie skały znajdują się cały dzień w cieniu. Sprawia to, że jest to rejon idealny na wiosnę i lato. Możliwość wspinania w ciągu dnia latem jest największą zaletą tego rejonu. W rejonie znajdziemy kilkanaście dróg, wśród których dominują te o wycenie 5a-6b, wiodące pionem lub lekkim przewieszeniem. Jest to więc rejon dla początkujących i średnio-zaawansowanych wspinaczy, którzy chcą połączyć urlop na wyspie z rekreacyjnym wspinaniem.
Popijenica – wspinanie w centrum wyspy
Popijenica to najnowsze z opisanych w tym artykule miejsc do wspinania. Rejon ten ma ogromny potencjał, aby wkrótce stać się najpopularniejszym miejscem wspinaczkowym na Hvarze. Jest to spowodowane głównie położeniem w centralnej części wyspy oraz południowo-zachodnią wystawą, która sprawia, że skały są do południa w cieniu. W rejonie można się zatem wspinać także latem. W momencie pisania tego artykułu w rejonie znajduje się ponad 20 dróg o wycenie między 5a a 7c. Jest także kilka trudniejszych projektów i nadal nietkniętych wiertarką fragmentów skały. Istniejące drogi wiodą mniejszym bądź większym przewieszeniem, po tufach lub dużych chwytach.
Vela Stiniva – miejsce które trzeba odwiedzić
Vela Stiniva to miejsce które koniecznie trzeba odwiedzić. Nazwa rejonu pochodzi od niewielkiej wioski, znajdującej się na końcu uroczej zatoczki na wysokości wioski Zastražišće, mniej więcej w połowie długości wyspy. Wspinanie, podobnie jak w rejonie Cliffbase, łatwo połączyć z wypoczynkiem na plaży. Cały rejon znajduje się z dala od większych miejscowości, a dojazd do zatoki wiedzie krętymi drogami. Aby dotrzeć do głównych rejonów, należy zaparkować na małym parkingu przy restauracji w środku wioski. Parking nie jest płatny, ale niewłaściwe zachowanie turystów może zmienić tą sytuację. Zarówno część ścieżek pod skały jak i sektorów znajduje się na terenie prywatnym, należy więc zachowywać się kulturalnie.
Rejon podzielić można na kilka sektorów, z których godne uwagi są te znajdujące się najbliżej wody: po lewej (Pod spilju/cave) i po prawej (Na Istok). Sektor Na Istok to długi mur skalny po prawej stronie zatoki. Na całej długości muru obito tylko kilkanaście dróg, z pewnością jednak sektor ma potencjał na wiele więcej. Większość wspinaczy odwiedza więc zatokę w okresie letnim, w związku z czym rozwój tego sektora prawdopodobnie ogranicza zachodnia wystawa (cień do ok. 11.00).
Główny sektor, Pod spilju, znajdujący się po lewej stronie zatoki to prawdziwa perełka. Duża jaskinia z bogatą rzeźbą naciekową i lekkie przewieszenia wokół niej są doskonałym miejscem do wspinaczki dla zaawansowanych wspinaczy. Co najważniejsze, przez większość dni, drogi są w cieniu. Znajdziemy tutaj głównie drogi o wycenie 6c – 8a+. Drogi są dobrze obite głównie plakietkami, wymagają liny o długości ok 70m oraz zestawu 15ekspresów. Co ciekawe, w najbardziej przewieszonej części jaskini dotychczas nie powstało zbyt wiele dróg. Najłatwiejszy z obitych dotychczas projektów otrzymał wycenę 8c, co może dawać do myślenia, jakich trudności można się spodziewać, gdyby wewnątrz groty przygotowano więcej dróg.
Nad głównym sektorem znajdziemy także szare skały z kilkunastoma pionowymi drogami. Sektor Morning Sun oraz Jugoistok nie są jednak zbyt popularne, o czym świadczy niewielka ilość śladów magnezji. Oba sektory mają wystawę południowo-wschodnią, w związku z czym musimy się liczyć ze słońcem przez większą część dnia. Pod skałami znajdują się drzewa, zatem asekurant, w odróżnieniu od wspinacza, może ukryć się w cieniu. Wjeżdżając autem do doliny po lewej i prawej stronie miniemy niewielkie skały sektora Uz put. Jest to kilkanaście krótkich (do 10m), łatwych (wyceny do 5c) dróg wspinaczkowych. Tuż obok skał znajdują się miejsca parkingowe, na których zmieszczą się 2-3 samochody.
Pokrivenik – potencjał na wspinaczkowy raj
Pokrivenik to, podobnie jak Vela Stiniva, zatoka z wysokimi klifami, kilkoma domami i urokliwą plażą. Zatoka znajduje się ok. 3 km od Vela Stiniva w kierunku na Sućuraj (patrząc od strony Jelsy). Rejon ma ogromny potencjał, aby stać się wspinaczkowym rajem. Morze, plaża, słońce i otaczające klify. Czego chcieć więcej? Podobnie jak opisany wcześniej rejon, Pokrivenik, można podzielić na dwa sektory znajdujące się po obu stronach zatoki. Po lewej, południowo-wschodniej stronie zatoki znajduje się sektor Viewpoint/Barba, a po prawej sektor Posejdon. Sam rejon ma troszkę inną orientację niż Vela Stiniva, w związku z czym sektorze Posejdon można się wspinać w cieniu mniej więcej do godziny 15.30. Kilka minut wcześniej cień przenosi się na drugą stronę zatoki. Wspinanie w cieniu latem jest więc możliwe cały dzień, pod warunkiem przemieszczenia się między dwoma stronami zatoki. Podejście z parkingu pod oba sektory zajmie ok. 10 min.
W momencie pisania tego artykułu obity został jedynie niewielki procent najciekawszych fragmentów skał. W sektorze Barba znaleźć można miły akcent polskiego wkładu w rozwój rejonu. Marcin Michałek obił i poprowadził drogę Mila Michałek o wycenie 6b+, wiodącą po dobrych chwytach w lekkim przewieszeniu. Podczas pobytu w tym miejscu miałem przyjemność wspinać się tylko w rejonie Posejdon. Dominują w nim drogi o długości ok. 20 m, wiodące lekko przewieszonym, pomarańczowym wapieniem z rzeźbą naciekową. Aby w pełni cieszyć się wspinaniem w tym sektorze konieczne jest posiadanie liny o długości 70m i ponad 15 ekspresów. Jak w każdym nowym rejonie należy uważać na kruszyznę.
